Resultaten amfibieën- en reptielenonderzoek in Bargerveen
Op 26 februari 2021 begon in het Bargerveen een onderzoek naar amfibieën en reptielen door de Rijksuniversiteit Groningen en Staatsbosbeheer. Zij wilden weten of er veel amfibieën en reptielen werden doodgereden door fietsers op de fietspaden in het gebied. Onderzoeker Michiel Eijkelkamp neemt ons mee in de resultaten.
Wat hebben we gedaan?
‘Van 26 februari tot 30 mei hebben we elke middag op bepaalde stukken fietspad gekeken hoeveel dode amfibieën en reptielen er lagen. Daarnaast stonden langs meerdere fietspaden paddenschermen om overstekende amfibieën en reptielen te vangen en ze te kunnen tellen.’ In dit artikel vertelde Michiel al eerder over de aanpak van het onderzoek. Ook deelden we dit bericht met een film en een oproep om te helpen. Michiel: ‘Meer dan 60 vrijwilligers en studenten hebben geholpen met het onderzoek. Bedankt allemaal!’
Getelde amfibieën en reptielen, 26 februari – 30 mei 2021
‘We hebben het aantal overstekende amfibieën en reptielen geteld op 200 meter fietspad. Zo lang waren alle paddenschermen (zie foto) bij elkaar. Het aantal aangereden dieren hebben we op een veel langer stuk fietspad, ongeveer 5 kilometer, geteld. Om de getallen te kunnen vergelijken, hebben we het aantal overstekende dieren op 200 meter omgerekend naar het aantal op ongeveer 5 kilometer. Dat geeft een aardige schatting.’ In onderstaande tabel zie je de aantallen.
In deze film neemt Fotograaf en filmmaker Nico Westerhof je mee in een dag uit het leven van Michiel Eijkelkamp.
‘We schatten dat er duizenden amfibieën zijn overgestoken (zie tabel) en daarvan zijn slechts 11 amfibieën aangereden. Uit onderzoek in de VS is gebleken dat wanneer 10% of minder van de overstekende amfibieën wordt doodgereden dit tot een stabiele populatiegrootte leidt. De sterftekans is in ons onderzoek vele malen kleiner dan 10%, dus het lijkt erop dat amfibieënsterfte op de fietspaden in het Bargerveen tussen 26 februari en 30 mei geen bedreiging is voor de amfibieënpopulaties. Op de fietspaden komen veel fietsers langs (gemiddeld 124 per dag per onderzocht fietspadtraject), dus blijkbaar hoeven op een fietspad met veel fietsers en veel overstekende amfibieën niet per se veel slachtoffers te vallen. Dit zou kunnen komen, omdat fietsers amfibieën op het fietspad succesvol kunnen ontwijken. De zeer lage sterftekans is erg positief nieuws!’
‘We vonden in het onderzoek geen aangereden reptielen en we vingen slechts 1 reptiel. Blijkbaar staken reptielen de onderzochte fietspaden nauwelijks over tussen 26 februari en 30 mei 2021. Dit kan verschillende redenen hebben, waaronder het relatief koude voorjaar. Het is daarom moeilijk om conclusies over reptielen te trekken.’
Foto: Een kleine watersalamander nadat we hem hadden vrijgelaten.
Getelde amfibieën en reptielen, 1 juni – 31 oktober 2021
‘Vanaf 1 juni konden minder mensen met het onderzoek helpen. Daarom hebben we de paddenschermen opgeruimd en telden we nog 1 tot 3 keer per week dode amfibieën en reptielen op de fietspaden, in plaats van elke dag. Er werden tussen 1 juni en 31 oktober veel meer slachtoffers gevonden dan voor 1 juni. Vooral op het fietspad Laardijk, van half september tot eind oktober, was het aantal slachtoffers hoog met elke week meer dan 20 slachtoffers en uitschieters van 64 en 72 slachtoffers per week. Het is onduidelijk of dit grote aantal slachtoffers een bedreiging voor de amfibieënpopulaties in het gebied is, omdat we niet weten hoeveel amfibieën er in deze periode zijn overgestoken. Het zou mooi zijn om volgend jaar het hele jaar paddenschermen neer te zetten en slachtoffers te tellen om nog betere conclusies te kunnen trekken. We weten nog niet zeker of dit vervolgonderzoek gerealiseerd kan worden.’
‘We vonden tussen 1 juni en 31 oktober 3 aangereden reptielen, waarvan 2 levendbarende hagedissen en 1 gladde slang. Reptielen zijn veel zeldzamer in het Bargerveen dan amfibieën, dus het is positief dat we slechts enkele dode reptielen hebben gevonden.’
Salamanders het meest aangereden
Kleine watersalamanders zijn met afstand de soort die het meest werd aangereden. Tussen 26 februari en 30 mei waren alle 11 gevonden slachtoffers kleine watersalamanders, terwijl het geschatte aantal overgestoken kikkers en padden groter was dan het geschatte aantal overgestoken salamanders. Tussen 1 juni en 31 oktober was 93% van de gevonden slachtoffers kleine watersalamander. Dat salamanders het meest worden aangereden, zou kunnen komen omdat salamanders dun en laag bij de grond zijn, waardoor fietsers ze moeilijker kunnen zien op het fietspad dan een kikker of een pad en er sneller per ongeluk overheen fietsen.
Foto: Michiel Eijkelkamp, de hoofd-onderzoeker van 26 februari tot 30 mei, kijkt of er amfibieën of reptielen gevangen zijn in een ingegraven emmer naast een paddenscherm.
Foto: Een ingegraven emmer naast een paddenscherm waarin een heikikker is gevangen.